Zet u alvast schrap voor de feestweek die eraan komt, van 16 tot 24 september. Huidig centrumverantwoordelijke van GC de Zandloper Kristof Smet belooft een gebalanceerd programma met vier evenementen. De klemtoon ligt op een feestelijke ambiance en op de lokale verenigingen. Zo is er de vertoning van de film Cabaret (16 september), een grote cultuurhappening (18 september), een concert van De Romeo’s, georganiseerd door de NCRW (22 september) én een Galabal mét balorkest (24 september).

Gentenaar Smet belandde in maart 2016 in GC de Zandloper, maar was toen al bekend met het centrum. ‘Ik leerde Wemmel en de Zandloper voor het eerst kennen toen ik programmator was in CC Strombeek. Mijn eerste kennismaking met de mooie zaal was tijdens een concert van Hooverphonic. Daarna heb ik via mijn theaterbureau Bis Produkties ook als klant te maken gehad met de Zandloper. En toen ik eenmaal zelf het team mocht leiden en kon kennismaken met de werking van een gemeenschapscentrum, heeft die inzet op gemeenschapsvorming me aangenaam verrast.’ Als we vragen naar hoogtepunten uit de voorbije jaren, noemt Smet optredens van pakweg Kommil Foo, Bart Cannaerts of Laura Tesoro pas na gemeenschapsevenementen zoals de Wemmel’s Got Talent-avonden van Warm Wemmel, Parking W tijdens het WK voetbal, de samenwerking met de partners van het Jaarmarktfestival, en de succesvolle Familiedagen.

Gedreven Wemmelaars

Om te horen welke weg de Zandloper voordien al aflegde, blikken we ook terug met enkele medewerkers die er eerder al bij waren. Zoals Gwennan Dekens, de voorganger van Smet als centrumverantwoordelijke van 2008 tot 2016, in opvolging van Jan Lauwerijs. Dekens is afkomstig uit Ternat, waar ze begon als jeugdconsulente en vervolgens cultuurfunctionaris werd in CC De Ploter. ‘Toen ik in Wemmel belandde, heb ik echt gestudeerd om alles over Wemmel en de faciliteitengemeenten te weten te komen’, zegt Dekens nu. Ze kreeg er een warme thuis voor in de plaats. ‘Wat uniek is aan de organisatie van de gemeenschapscentra in de Rand, is de rol van de stuurgroepen. In de Zandloper was dat echt een denktank van negen gedreven Wemmelaars die mee nadachten hoe we het centrum binnen die gemeenschap konden positioneren.’

Dekens denkt met plezier terug aan de 25e verjaardag van GC de Zandloper. ‘In elke hoek van het gebouw voorzagen we acts, en de gidsen die de bezoekers rondleidden droegen kleurrijke boasjaals, waardoor de hele Zandloper op het eind van de avond vol pluimen lag. Een mooi beeld!’ Pittig detail: toen Dekens centrumverantwoordelijke werd, was ze nauwelijks 25. ‘Ik gaf toen leiding aan een team van tien mensen. Dat is achteraf bekeken eigenlijk te zot voor woorden.’ (lacht)

Leerschool

Eén van de vroege voorgangers van Dekens was Filip Strobbe, momenteel directeur van Cultuurcentrum Brugge. In 1991 was hij adjunct-directeur en daarna, van ’93 tot ’95, directeur van GC de Zandloper. Wanneer hij vandaag op de ring rond Brussel voorbij Wemmel rijdt, denkt hij nog altijd terug aan de Zandloper. ‘Ik wilde graag in een cultuurcentrum werken, en de Zandloper bleek een zeer goede leerschool. Niet alleen door die complexe context van faciliteiten – bij de eerste Vlaamse feestdag was ik vergeten de Vlaamse leeuw uit te hangen! - maar ook door de moeilijke relatie met het gemeentebestuur. Bovendien moesten we publiek lokken uit een kleine gemeente, terwijl er ook in Brussel, Dilbeek en Strombeek goede cultuurhotspots zijn. Toch heb ik alleen maar goede herinneringen aan de eerste echte voorstellingen die we hier programmeerden, de groepstentoonstellingen met Wemmelse kunstenaars, en de passages van de Gordel. Voor mij was de Zandloper echt de start van mijn loopbaan, en een plek waar ik graag aan terugdenk.’

Klein begonnen

Het laatste woord geven we aan Nadine Poty, de medewerker van de Zandloper die er al het langst bij is. Zij is een echt manusje van alles. Zo neemt ze het onthaal, de zaalverhuur, een deel van de boekhouding, de omkadering van de optredens, en een stuk van de communicatie op zich. Normaal mocht ze al een jaar op pensioen, maar ze bleef aan boord. Zelf werkt ze al 38 jaar bij de Zandloper, want ze is er al bij sinds 1984, toen nog op de oude locatie aan de Zijp. Ze woonde toen nog maar net in Wemmel. ‘De Zandloper was een heel klein centrum waar eigenlijk alleen de verenigingen kwamen. Die werkten ook mee aan het activiteitenaanbod, dat toen nog heel beperkt was.’ Als onthaalmedewerker had Nadine alleen nog één bediende, een poetsvrouw en een klusjesman als collega. Als de barman niet kwam opdagen, moest ze wel eens inspringen achter de toog. Meer personeel kwam er pas een tijdje na de verhuis naar de Kaasmarkt. ‘Tot vzw ‘de Rand’ ontstond, waren we beperkt in programmatiekeuze, en van de gemeente kwam vroeger ook geen hulp. Nu verwelkomen we natuurlijk veel meer toeschouwers, en zijn al onze zalen tijdens het seizoen vaak bezet. Door de Nederlandse taalstages ontvangen we in de vakanties ook heel wat anderstaligen.’

Tekst: Michaël Bellon
Uit: zandloper september 2022

De beginjaren

Het ontstaan van de Zandloper verliep in stappen. Begin jaren zeventig begon de zoektocht naar een plaats waar Wemmelse verenigingen konden samenkomen om te vergaderen of activiteiten te organiseren. Leden van het Vlaams Komitee van Wemmel. Dat leidde tot het plaatsen van een prefabgebouw aan de Zijp in 1974. Op 25 september 1982 ging aan de Kaasmarkt de eerste spade in de grond voor het huidige gebouw van de Zandloper. De naam Zandloper werd bedacht door Leni Balcaen-Pleysier, als symbool voor de Vlamingen die als zandkorreltjes toch één geheel vormen en ook nog werken als je ze op hun kop zet. De eerste directeurs waren Stefaan Brusseel (’87-’91), Filip Strobbe (’91-’94), Marie Anne Van Hifte (interim), en Sven Jacobs (’95-’96). Op 20 december 1996 werd de ‘vzw de Rand’ opgericht, die vanaf dan de culturele centra uit de Rand zou exploiteren.