Het Antwerpse theatergezelschap De Roovers komt naar Wemmel met een kraakvers theaterstuk. Acteurs en Roovers-van-het-eerste-uur Sofie Sente en Luc Nuyens namen vier theaterstudenten op sleeptouw voor En nu - , een stuk gebaseerd op de theatertekst Voor/Na van de Duitse hedendaagse auteur Roland Schimmelpfennig.

Scherpe observaties

De try-out van dat nieuwe stuk heeft plaats in de Zandloper en Sofie Sente vertelt er ons al wat meer over: ‘De oorspronkelijke theatertekst Voor/Na bevat 51 heel korte scènes van 1 à 2 minuten, waarin je telkens een snapshot krijgt uit het leven van telkens andere personages. Vaak gaat het om koppels, soms zijn het mensen alleen. Af en toe komen personages terug en gaat het om een vervolgverhaal. Soms gaat het om monologen, soms om dialogen. Soms wisselt het perspectief, en vertelt de man een verhaal dat je daarna opnieuw hoort vanuit het perspectief van de vrouw.

Er is wel een eenheid van plaats: je zou kunnen zeggen dat alles zich in een hotelkamer afspeelt. In ieder geval in een stedelijke context. Schimmelpfennig is ook journalist geweest. Hij is een goede observator en kan iets over de maatschappij in het algemeen zeggen door het kleinmenselijke van al die individuele leventjes naast elkaar te zetten. Het is alsof je met een verrekijker naar de mensheid zit te kijken. Je krijgt zowel het kikkerperspectief als het vogelperspectief. Het stuk geeft een caleidoscopisch beeld van individuen die zoeken naar verbondenheid. Bij de aankondiging gebruiken we een citaat van psycholoog Paul Verhaeghe: ‘De vorige maatschappij maakte verbondenheid tot een gevangenis, de huidige maakt autonomie tot eenzaamheid.’

Vlucht in de fictie

Schimmelpfenning verlicht die benadering met een vleug abstractie en absurde humor. Van hem ensceneerden De Roovers eerder de stukken Arabische nacht en De gouden draak. Sente: ‘Hij schrijft heel toegankelijk, maar voegt altijd iets surreëels toe dat de verbeelding prikkelt. Bijvoorbeeld de episode van een man die in de hotelkamer naar een schilderij staart, erin verdwijnt en er niet meer uit geraakt. Die vriendelijke, zachtaardige, absurde verbeelding zegt ook iets over de rol van theater. Je voelt dat mensen die vlucht uit de werkelijkheid die hij in zijn verhalen binnenbrengt ook nodig hebben. Om een uitweg te vinden uit de alledaagsheid of de eenzaamheid. In de pandemie hebben we zelf even gevoeld dat die vlucht in de fictie eigenlijk een primaire behoefte is.’

Vier theaterstudenten

Op het moment dat we Sofie Sente spreken weet ze nog niet hoe zij en de andere makers het stuk gaan aanpakken. Het gaat in ieder geval om een verregaande bewerking met een eenvoudig decor. En behalve Sente en Luc Nuyens van De Roovers staan er vier theaterstudenten mee op het podium: conservatoriumstudent Timon Kouloumpis, en de Ritcs-studenten Gitan Eeckhout, Gianni Slootmaekers en Ellen Vervaet. Na een eerdere kennismaking vroegen zij zelf om nog eens samen te mogen werken met De Roovers.

Daarna maken Nand Van Looveren en Jack Stessel, twee afgestudeerden van de Kunsthumaniora live een soundscape en projectie. ‘Het is leuk dat de jonge generatie dat doet’, aldus Sente. ‘In tegenstelling tot niet zo lang geleden voelen we dat er misschien weer een kleine tendens merkbaar is van jonge mensen die opnieuw behoefte hebben aan teksttheater, en die niet alles zelf willen schrijven. Toneelliteratuur is niet makkelijk. Ik voel in de opleidingen waar ik af en toe lesgeef dat jongeren het naast hun eigen experimenten ook belangrijk vinden om zich via bestaande teksten te verplaatsen in andermans gedachten en gevoelens. Die empathische beweging is ook nodig om je te ontwikkelen als speler en als maker.’

Try-out in Wemmel

De try-out in de Zandloper is in elk geval een afgewerkte voorstelling die op dat moment al aan de collega’s en de naaste omgeving van De Roovers is voorgesteld. Maar wat betreft het grote publiek krijgt Wemmel dus de primeur. Het wordt een fijn weerzien met De Roovers, die al bestaan sinds 1994, en volgend jaar dus dertig jaar op de planken staan. En ja, de vier stichtende leden (naast Nuyens en Sente zijn dat Sara De Bosschere en Robby Cleiren) denken al na over een gepast verjaardagsfeestje.

Maar de beschikbare middelen zijn schaars: in een context van inflatie en schaarsere subsidies voor een groeiende theatersector, is het ook voor De Roovers besparen geblazen. Sente: ‘Ons model van vier makers zonder regisseur maakt dat we alle vier tegelijk artistiek leider, maker, regisseur én acteur zijn. En dat het gesprek intenser wordt als we moeten kiezen tussen onze plannen, omdat ze niet allemaal financieel haalbaar zijn. Onze manier van werken heeft veel voordelen, maar past niet helemaal
in de verzakelijking die de jongste jaren zijn intrede deed in de theatersector.’

Overspel

In ieder geval is dertig jaar langer dan veel huwelijken standhouden. Al geeft Sente wel toe dat er aan overspel wordt gedaan. ‘Ieder van ons speelt af en toe bij andere gezelschappen, doet film en tv, of geeft soms les aan het Conservatorium, Ritcs of Kask. Daardoor krijg je nieuwe zuurstof en leg je nieuwe contacten met jonge mensen.’

De vier leden spelen ook niet altijd alle vier mee in hetzelfde stuk. Nog straffer: pas tijdens corona hebben ze voor het eerst alleen met hun vieren een stuk gespeeld: De lange nasleep van een korte mededeling, een tekst van de Amsterdamse Magne van den Berg. Daarnaast tekenden De Roovers onlangs present voor de succesvolle coproductie About Elly met nog vijf andere toneelorganisaties, en dit najaar gaat ook de monoloog 4.48 van Sarah Kane op tournee, een creatie van Sara De Bosschere en Marc Vanrunxt.

Tekst: Michael Bellon
Foto: © Tine De Wilde
Uit: zandloper september 2023