We spreken Luk Balcaen in zijn bureau aan de Obberg. Hier stonden vroeger de stallen waar zijn overgrootvader de paarden presenteerde die hij inkocht in Engeland en hier verkocht. De familie is hier altijd blijven wonen. Behalve Luks grootvader, Antoine. Die was meer een stads- dan een natuurmens en verhuisde van de Obberg naar de de Limburg Stirumlaan.

Stamnummer zeven

Luk Balcaen legt uit hoe zijn grootvader geen architectuur had gestudeerd, maar als landmeter vanaf 1923 ook huizen begon te tekenen, zoals toen wel vaker voorkwam. 'De ‘Wet op de bescherming van den titel en het beroep van architect’ dateert pas van 1939. Aangezien mijn grootvader toen door al die verkavelingen en nieuwe straten in Wemmel al zo veel huizen getekend had, werd hij onmiddellijk aanvaard. Hij had zelfs stamnummer 7. Hij is architect gebleven tot in 1962, en ik vind dat hij mooie dingen heeft gemaakt. Zoals Villa André, Mater Dei, of een aantal appartementsgebouwen op het Luitenant Graffplein van de jaren vijftig.’

Toen Antoine Balcaen ermee stopte, werd Luks vader, André, zelfstandig architect. ‘Mijn vader studeerde niet graag en was liever in de natuur bezig. Maar de broeders van Sint-Lucas in Brussel kwamen in de scholen de minst gemotiveerde leerlingen ronselen voor hun architectuuropleiding. Toen vader afstudeerde, was mijn grootvader nog actief. Omdat ze andere karakters hadden en geen zin hadden in concurrentie, is vader eerst nog bij de Regie der Gebouwen gaan werken en pas als zelfstandige begonnen in 1961, het jaar dat ik geboren ben. Hij had klanten in Wemmel, waar hij bijvoorbeeld restaurant Balcaen en het cultureel centrum SKC heeft gebouwd. Maar hij was vooral actief in het noordwesten van Brussel, waar West-Vlaamse bakkers en slagers ‘commerce’ kwamen doen. Die werkten alleen op zondagnamiddag niet. Mijn vader ging op die momenten langs, en zo kregen wij op zondag dus vaak ‘patékes’ als vader terugkwam van dat klantenbezoek.’

Wit blad

Hoe groot is het patrimonium dat drie generaties Balcaen ondertussen in de omgeving hebben nagelaten? Moeilijk in te schatten, maar indrukwekkend in elk geval. Luk zelf begon in 1987 met Archibal. Inmiddels heeft hij het bureau overgelaten aan zijn medewerker Laurent Carnier, maar hij is wel nog alle dagen te vinden aan de tekentafel, op de werf of bij nieuwe klanten. Recente projecten voor woningen en appartementen zijn Ginder Ale in Merchtem en de Wemmelse Tuinen in de Nerviërsstraat.

‘Ik doe het nog altijd heel graag, en ik lig nog altijd wakker als ik ergens een oplossing voor moet bedenken. Met een wit blad beginnen, is het leukste, de inspiratie zit in mijn hoofd. Het is een veelzijdige job. En ik ben ook geïnteresseerd in de technische kant, omdat ik jarenlang gerechtelijke expertises heb gedaan.’

‘Als architect hebben we ook een sociaal beroep. Mensen hebben recht op wonen, en kunnen niet altijd makkelijk bij een architect terecht voor kleinere werken. Terwijl het vaak heel zinvol en duurzaam is om ons patrimonium op een financieel haalbare manier te renoveren. Energiezuinig, compact, functioneel en circulair bouwen of verbouwen: dat geeft evenveel voldoening als een grote villa zetten. En altijd zal ik eerst uitgebreid luisteren naar wat de klant vertelt om te achterhalen wat hij wil en nodig heeft.’

Tekst: Michael Bellon
Foto: © Tine De Wilde
Uit: zandloper oktober 2023