Op de hoek van de Serge Ecksteinlaan en de Relegemstraat is een imposante bouwwerf te zien. Een groot bord toont een simulatietekening van een uitgestrekt complex: een robuuste blokkendoos met centraal een kubus, met blinde muren. Als bouwheer prijkt de Nationale Bank van België op het bord. Waar tot een drietal jaar geleden gebouwen van transport- en distributiebedrijf Eurobrokers stonden, verrijst momenteel het nieuwe cashcenter van de Nationale Bank. Het wordt misschien een van de meest tot de verbeelding sprekende, en meteen ook een van de meest beveiligde locaties van het land. Cashcenter: de naam van het bouwwerk laat weinig aan de verbeelding over. Dit wordt het hart van de contante geldstromen in ons land. Want ook na bijna drie jaar coronacrisis betalen we nog altijd vaak met muntstukken en bankbiljetten. Maar die belanden niet zomaar in onze portefeuille. Ze worden in omloop gebracht vanuit het cashcenter van de Nationale Bank. ‘Het cashcenter is de centrale plaats van waaruit geldtransporteurs vertrekken naar financiële instellingen of geldautomaten’, vertelt Tim Hermans, directeur van de Nationale Bank van België. ‘De bankbiljetten en muntstukken worden er gesorteerd, gecontroleerd op echtheid of beschadiging, opgeslagen of vernietigd. Tijdens de levensduur verandert een bankbiljet niet alleen tientallen keren van portefeuille of kassa, het komt ook regelmatig terug in het cashcenter van de centrale bank voor controle.’

Geen publieke functie

Het huidige cashcenter van de Nationale Bank – een imposant modernistisch gebouw in de Berlaimontlaan in het centrum van Brussel – is verouderd. Hoewel die plek voor bezoekers en werknemers vlot bereikbaar is, vanwege de nabijheid van het Centraal Station, is die locatie voor de geldkoeriers minder handig. Het nieuwe complex ligt op een steenworp van de ring rond Brussel, en is daardoor makkelijker te bereiken voor de gepantserde vrachtwagens. Toen de Nationale Bank enkele jaren geleden op zoek ging naar een geschikt terrein, was het dus geen toeval dat de keuze viel op deze site van 3,7 hectare.

De huidige hoofdzetel wordt na de verhuizing van het cashcenter gerenoveerd. Ook na het verdwijnen van die ‘kluis’ uit het hoofdgebouw zal het grote publiek in de Nationale Bank in het centrum van Brussel terechtkunnen om oude biljetten in Belgische frank, die decennialang onder een matras verstopt lagen, om te ruilen naar euro. Het nieuwe cashcenter in Relegem zal geen publieke functie hebben. Hoe minder bezoekers ze daar over de vloer krijgen, hoe beter.

In 2019 werden de gebouwen van Eurobrokers met de grond gelijkgemaakt. De coronacrisis zorgde voor de nodige vertraging, maar eind 2020 werd dan toch de eerste steen officieel gelegd. De werkzaamheden aan de kluis – 27 meter hoog, waarvan zo’n 7 meter onder de grond – zijn ondertussen voltooid. Het volledige complex zal uit drie paviljoenen bestaan. Naast de zwaarbeveiligde kluis, die centraal op de site wordt gebouwd, komt er ook een administratief gebouw van twee verdiepingen hoog en een toegangs- en controlegebouw voor de geldtransporten. Het hoeft geen betoog dat de kluis waar al die munten en biljetten gecontroleerd, gesorteerd en opgeslagen worden, zwaar beveiligd zal zijn. Er komt een soort slotgracht, en de kluis zal geen ramen hebben. Dikke muren en een gul gebruik van beton en staal moeten mensen met minder nobele bedoelingen nog extra ontmoedigen. Tot slot zal er ook bewakingspersoneel in de buurt zijn, en de politie zal geregeld in de buurt patrouilleren.

Goede buur De bouw van dit Belgische ‘Fort Knox’ blijft uiteraard niet zonder gevolgen voor de buurt. Waardetransporten zullen immers af- en aanrijden, onder politiebegeleiding, met cash geld aan boord. ‘We willen goede buren worden voor de inwoners’, beklemtoont Hermans. ‘Bouwen brengt altijd wat overlast met zich mee, maar we leveren echt inspanningen om die tot een minimum te beperken. De Nationale Bank organiseerde de voorbije jaren verschillende informatiesessies voor de buurtbewoners en luisterde ook naar hun opmerkingen. Zo werd bijvoorbeeld de ingang van het complex na feedback van de omwonenden verplaatst.’

Hoewel de komst van het cashcenter ook een sterke toename van het vrachtverkeer met zich meebrengt, vanwege de geldtransporten, maakt de Nationale Bank zich sterk dat de impact voor de buurt, vlak bij de PIVO-site, beperkt zal blijven.

Het nieuwe cashcenter is een voorbeeld van toekomstgericht bouwen. ‘Het center beantwoordt aan de nieuwste milieunormen, en het dak zal vol liggen met zonnepanelen. Een geothermische installatie zorgt voor de verwarming in de winter en voor koeling in de warme zomermaanden. Rond het gebouw komt een groene zone’, aldus nog Hermans.

Op de nieuwe site zullen een 80-tal werknemers aan de slag gaan. Dat zijn er ongeveer 40 minder dan vandaag in het Brusselse cashcenter, mede door de automatisering van de controle- en sorteerprocessen. Het is de bedoeling dat de aannemer en de verschillende onderaannemers het cashcenter tegen de lente van 2024 zullen opleveren. Nadien volgt een test- en verhuisperiode van verschillende maanden met biljetten en munten. De Nationale Bank hoopt de cashactiviteit tegen eind 2024 volledig van Brussel naar Relegem over te brengen.

Tekst: Wim Troch
Foto: © Tine De Wilde
Uit: zandloper november 2022