SP.ACE – zo heten de werkgroepen waaraan leerlingen van het 4e, 5e en 6e middelbaar op het Sint-Pieterscollege al jarenlang kunnen deelnemen tussen de lessen door. De SP staat voor Sint-Pieters, en de ‘ace’ voor de ambitie om uit te blinken, meer bepaald op het vlak van de ruimtevaart. Leerlingen voor wie het een beetje meer mag zijn, krijgen zo de mogelijkheid om mee te werken aan heuse wetenschappelijke projecten die hen in contact brengen met internationale scholen en universiteiten, wetenschapscongressen, en zelfs de ruimtevlucht van de nieuwe Europese Ariane 6-ruimteraket. Die staat volgend jaar op het programma.

‘Met SP.ACE kunnen leerlingen-vrijwilligers wat dieper graven en technologie bij de theorie betrekken’, legt Wemmelaar Erik de Schrijver uit. ‘Theorie wordt boeiender als je er mee aan de slag kan – zoals theater ook boeiender wordt als je de teksten niet alleen mag lezen of beluisteren, maar ze zelf ook op een podium mag brengen. Zelfs voor leerlingen die niet meedoen, betekent het een enorme stimulans om te zien dat hun vakken professionele en maatschappelijk relevante toepassingsgebieden hebben die niet zo ver boven hun niveau liggen. Ruimtevaart heeft nog altijd een grote ‘wauw-factor’, dus als leerlingen van de lagere jaren zien waarmee de ouderen bezig zijn, trekt dat getalenteerde jongeren naar de richting wetenschappen.’

Correlatie en cake

Het is inderdaad niet niets wat de leerlingen van Sint-Pieters allemaal klaarspelen. Zo werken die van het zesde jaar nu voor het tweede jaar aan een experiment dat mee aan boord mag met de testvlucht van de nieuwe Ariane 6-raket van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. ‘Sinds wij geselecteerd zijn om ons experiment mee te sturen, is de lancering van Ariane 6 wel al voor de tweede keer uitgesteld – nu naar het vierde kwartaal van 2023 – maar dat geeft ons de kans om ons experiment technisch verder te verfijnen. Wij zijn geen ruimtevaartingenieurs, maar de ESA wil natuurlijk geen enkel veiligheidsrisico lopen tijdens de vlucht. Daarom houden wij het eenvoudig, met een wetenschappelijk relevant maar technisch haalbaar experiment. Met een meetinstrument dat zal vastzitten aan de raket, en dat de correlatie tussen de radioactieve straling in de ruimte en de sterkte van het magnetisch veld om de aarde verder zal onderzoeken. Waar het magnetisch veld zwakker is, verwachten we meer radioactieve straling. Dat is belangrijke informatie voor ruimte reizigers. Ten tijde van de Apollo-vluchten duurde een reis naar de maan een week tot tien dagen. Als we straks langdurig terugkeren naar de maan of zelfs naar Mars gaan, moeten we weten hoe we met die straling moeten omgaan.’

De leerlingen zijn momenteel bezig de nodige componenten op de printplaatjes te solderen, en ze controleren nadien of het toestel wel degelijk meet en data doorseint. Daarna voeren ze nog een testcampagne uit, om te kijken of hun experiment de hevige trillingen en extreme temperatuurverschillen die met een ruimtereis gepaard gaan, kunnen doorstaan. Die technische realisatie is een even groot exploot als het uitvoeren van de meting zelf, geeft de Schrijver aan. Na de ultieme goedkeuring en het groen licht voor de lancering wacht sommige leerlingen volgend najaar misschien wel een reis naar de lanceringsbasis in Kourou in Frans-Guyana. ‘Dat is inderdaad geen gewone schoolreis,’ aldus de Schrijver, ‘maar onze leerlingen zijn wel al vaker met hun werk naar een ver buitenland geweest. Zo namen we in 2015 deel aan een Spacecamp in Alabama, in 2016 hadden we een expeditie naar Spitsbergen en in 2018 hebben we al een stralingsexperiment mogen meesturen met een ballon van de Nasa vanuit New Mexico. Wie meegaat, betaalt een deel zelf, maar er zijn ook bedrijven die sponsoren, en omdat ons project SP. ACE heet, verkopen we ook cake om geld in te zamelen’, knipoogt de Schrijver.

Talent voor de toekomst

Ondertussen zijn de verschillende werkgroepen op Sint-Pieters ook nog bezig aan een experiment dat de intensiteit van straling in functie van de hoogte zal meten, via de lancering van een ‘sondeerraket’ die niet in een baan om de aarde wordt gestuurd, maar een eind buiten de atmosfeer uitschiet en dan terugvalt. De vijfdes willen detectoren bouwen die niet de gebruikelijke x- en gammastralen meten, maar neutronen en zelfs muonen. De vierdejaars bootsen dan weer de zwaartekrachtwaarden van de maan en Mars na, om het effect op plantengroei te meten.

Hoe verklaart de Schrijver het succes van al die wetenschapsprojecten? ‘We hebben onze knowhow in de loop der jaren stapsgewijs opgebouwd. Wat we nu gemakkelijk vinden, was vijf jaar geleden nog een wilde toekomstdroom. Intussen is er veel goodwill bij professionals in de sector. Zij waren in hun schooltijd wellicht even ‘nerdy’ als onze leerlingen nu, en hadden toen ongetwijfeld met plezier deelgenomen aan zulke projecten. Bovendien hebben we intussen een netwerk opgebouwd: om te kijken of onze constructies bestand zijn tegen hevige trillingen, kunnen we de trilplaat van de Militaire School gebruiken. Voor het simuleren van temperatuurverschillen kunnen we terecht bij het sympathieke bedrijf Klimaatkast in de buurt.’

Op de tweejaarlijkse symposia van het Europees Bureau voor Ruimtevaart van de ESA zijn de leerlingen van Sint-Pieters al drie keer op rij in de prijzen gevallen. ‘Dat zegt wat over het niveau van wat we doen, maar ook over de bereidheid van de community om leerlingen te verwelkomen en te erkennen’, besluit de Schrijver.

Tekst: Michaël Bellon
Foto: © Tine De Wilde
Uit: zandloper december 2022